FİBONACCİ NEDİR
Fibonacci
İtalya’nın ünlü matematik dehası Fibonacci 13. Yüzyılın başlarında Liber Abaci isimli kitabını yayınlarken muhtemelen altın oran ile ilgili teorisinin yüzyıllar sonrasında bile finans dahil bir çok sektörde kullanılacağını tahmin etmekte zorlanabilirdi. Özellikle matematik ilminin Avrupa’ya yayılması ile ilgili çok önemli bir kaynak olan Liber Abaci’de Fibonacci Arap-Hint 10luk sayı sistemini, ileride kendi ismiyle anılacak sayı dizesini ve bir çok yararlı kuramını Avrupa’ya taşıdı.
Teknik analiz bölümümüzün bu başlığını temsil eden ve farklı kategorilerde çeşitli kullanım şekilleri incelenecek Fibonacci oranları ile ilgili genel kuramlar basit bir sayı dizesini temel almaktadır. Fibonacci’nin ilgili kitabında kapalı bir ortamda tavşan ailesinin üremesiyle ilgili bir problemden yola çıkarak izah ettiği bu sayı dizesinde her rakam kendisinden önce gelen iki rakamın toplamına eşittir. 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89… şeklinde uzayıp giden ve genellikle “Fibonacci sayıları” şeklinde isimlendirilen bu sayı dizesinin en önemli özelliği her sayının kendisinden bir önceki sayıya bölünmesi ile her aşamada gittikçe 1,618 rakamına yaklaşılmasıdır. Bu rakam matematikte “altın oran” şeklinde anılmakta olup bir çok alanda kullanılmaktadır. Bilinen bir çok matematiksel şekil ve oluşumlarda altın oran bulunur. 1,618 temel oranı yanında sayı dizesinde farklı sayı grupları arasındaki oranlar da sık sık kullanım alanı bulabilmektedir.
Garip şekilde hayatın ve doğanın her bir alanında altın oranın izlerine fazlasıyla rastlamak mümkündür. Bir ay çiçeğinin tacından, çam kozalağına; insan vücut ölçülerinden mimari eserlere kadar hayatın her alanında bu altın orana rastlamak fazlasıyla olasıdır. İnsan hayatı ve doğanın içine bu denli sıkıca kenetlenmiş bir matematiksel gerçeği insan davranışlarında ve dolayısıyla finans piyasası içinde alım satım kararlarında aramak hiçte yanlış olmayacaktır. Zira tüm yatırım araçlarına ilişkin fiyat hareketleri insan davranışının bir sonucudur. Yatırımcının tüm hissiyatını ve kararlarını yansıtan fiyatlar elbette insan öğesiyle sıkı bir ilişki içerisinde ilerler. Dolayısıyla fiyat grafiklerinde önemli direnç ve destek noktaları, inişler-çıkışlar, alım-satım kararları Fibonacci oranları ile çoğu kez sıkı bir ilişki içerisinde olabilir.
Fibonacci sayı dizeleri ile ilgili kullanılan en önemli oranlar 0.618 , 0.500 , 0.382 olarak anılabilir. Bununla beraber 0.236 , 0.764 oranları da yer yer kullanılmaktadır.
İşlem platformumuzda Fibonacci araç çubuğu altında kullanabileceğiniz birden fazla araç bulunmaktadır. Bunları nasıl kullanacağınız ile ilgili ayrıntılı bilgiyi sizlere bu başlık altından aktarmaya gayret edeceğiz.
Fibonacci Retracement
Belirli bir başlangıç noktasından hızlanıp ivmesini tamamlayana kadar ilerleyen herhangi bir fiyat geri dönerken çoğu kez Fibonacci oranları ile belirtilen geri çekilme noktalarında engelle karşılaşabilir. Belirtilen bu seviyeler hareketini tamamlamış ana trendin en düşük ve en yüksek noktaları arasında çizilen bir Fibonacci Retracement aracıyla rahatlıkla saptanabilir. İlgili araç çubuğunu seçip fare imlecini belirtilen fiyat genliğinin alt ve üst sınırlarında işaretlemek geri dönüş seviyeleri ile ilgili Fibonacci destek veya direnç oranlarının otomatik çizilmesi için yeterlidir. Örnek grafiğimizde de bu yöntemle 15 Mart tarihinden başlayıp 21 Mart tarihine kadar devam eden bir hareket için Fibonacci Retracement konumlandırılmıştır. İlgili yükseliş hareketinin yoluna devam etmeden önce gerçekleştirdiği düzeltme hareketlerinde 0,382 ve 0,500 hatlarında ciddi destekle karşılaştığı açıkça görülmektedir. Bu seviyelerin tesadüfi olduğunu söylemek oldukça zordur. Belirtilen alanlarda yatırımcı davranışlarının destek oluşturması çoğu analizci tarafından Fibonacci doğası ile ilişkilendirilmektedir. Sebebi ne olursa olsun var olması muhtemel böyle bir ilişkiyi fiyat grafiklerinde analiz biçimi ve pozisyon hedef tayini olarak kullanmak yanlış olmayacaktır.
Yatırım araçlarına ilişkin tüm fiyat hareketlerinin belirli bir yönde kesintisiz oluşması elbette beklenemez. Yüksek ivmeye sahip hareketler dahi belirli zaman aralıkları ile geri çekilmeler ve duraksamalar yaşayabilir. İlerleme yönüne sadık kaldığı halde zaman zaman geri çekilme hareketi yaşayan fiyatların bu esnadaki durumunun çözümlenmesi için Fibonacci oranları iyi birer yardımcı görevi görür. Bu nedenle altın oranları anlamak ve grafik üzerinde pratik yapmak pek çok yarar sağlayabilir.
Fibonacci Retracement hem yükselen, hem düşen trende sahip grafiklerde de rahatlıkla uygulama alanı bulabilmektedir. Yükselen grafikte dipten zirveye, alçalan grafikte zirveden dibe doğru çizim yapmak doğru uygulama şekli olacaktır.
Fibonacci Fans
Her ne kadar Fibonacci Retracement kadar yoğun kullanılmasa da Fibonacci Fans aracı belirli bir trendin ilerleyişine ilişkin anlamlı referans noktaları verebilir. Belirli bir yöne sahip trend esnasında dip ve ara zirve arasına çekilen Fibonacci Fan çizgileri trend eğimi ile uyumlu bir yükseliş ve geri çekilme hatları tanımlayabilir. Bu hatlar sayesinde pozisyonlara ilişkin giriş ve çıkışlar için görsel referans bölgeleri oluşturabilir.
Geri Dönüş Seviyeleri’nin aksine Fan Çizgileri dip nokta ile en üst zirve arasına değil, genellikle dip ile arada şekillenmiş bir zirve arasına çekilir. Böylece belli bir trende ilişkin yönelimin geleceği ile ilgili ipucu almak daha kolay olabilir. Bununla beraber geri çekilme noktaları ile ilişkin anlamlı bölgeler elde etmek mümkün olabilir. Zira örneğimizde bir yükseliş trendine eklenmiş Fibonacci Fan’ın mevcut eğime münhasır destek ve direnç noktalarını başarıyla betimlediği görülmektedir.
Fibonacci Fan’ları hem yükselen, hem düşen trende sahip grafiklerde de rahatlıkla uygulama alanı bulabilmektedir. Yükselen grafikte dipten zirveye, alçalan grafikte zirveden dibe doğru çizim yapmak doğru uygulama şekli olacaktır.
Fibonacci Time Zones
Fiyat hareketlerinin zaman içerisindeki dağılımı belirli periyotlarda yön değiştirmeye ya da önemli hareketlerde bulunmaya çalışabilir. Herhangi bir anda oluşan sert hareketlerin gelecekte bir takım yansımalar oluşturacağı ve bu yansımaların gittikçe artan zaman aralıklarında kendini göstereceği varsayılır. Söz konusu bu periyotların grafik üzerinde işaretlenmesi için Fibonacci Time Zones adı verilen zaman bölgeleri belirteci kullanılır.
Fibonacci Time Zones isimli araç çubuğunu seçip ilk çıkış noktasını grafik üzerine işaretlediğiniz anda imlecinizi takip eden birbirine paralel dik çizgiler görürsünüz. Yatay düzlemdeki mesafesi birbirine altın oran korunarak konumlandırılan bu dikey çizgiler zaman düzleminde birbiri ardı sıra yerleştirilir. Herhangi iki nokta arasında yükselmiş veya düşmüş bir fiyatın dibi ile zirvesi arasına yerleştirilen Fibonacci Zaman Bölgesi sonraki zaman adımlarını grafik üzerinde otomatik olarak tanımlar. Böylece grafiğin seyri içerisinde hangi zaman dilimlerinde önemli sayılabilecek hareketler oluşabileceği anlaşılmaya çalışılır.
Teknik analizciler süregelen her fiyat hamlesinin geçmişe bağlı bir çok etken davranışın gölgesinde kaynaklandığı düşüncesiyle tüm fiyatlandırma tarihinin birbirine bağımlı bir çok olayı barındırdığını düşünür. Meydana gelmekte olan bir fiyat hareketi sonraki tüm davranışları etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Bu nedenle çok yoğun kullanılmasa da Fibonacci Time Zones geçmiş ve geleceği zaman ölçeğinde ilişkilendiren bir araç olarak öne çıkmaktadır.