Blockhain nedir?
Blockhain nedir?
Blockchain, üstünde sahtekarlık yapmanın neredeyse imkansız olduğu bir günlüktür.
Hash özelliği
Bir odada bulunan 10 kişinin ayrı bir para birimi oluşturmaya karar verdiğini hayal edelim. Para akışını takip etmeleri gerekir. Aralarından bir kişi -adına Bob diyelim- tüm eylemleri bir günlükte tutmaya karar verdi.
Başka biri -adına Jack diyelim- parayı çalmaya karar verdi. Bunu gizlemek için günlükteki girileri değiştirdi:
Bob, birinin günlükte değişiklik yaptığını farketti. Bunun olmasını engellemeye karar verdi.
Hash fonksiyonu denilen, metinleri harf ve rakamlardan oluşan dizilere dönüştüren bir program buldu.
Hash, hash fonksiyonu ile oluşturulmuş harf ve rakamlardan oluşan dizilere verilen isimdir. Hash fonksiyonu ise çeşitli harf ve rakamları alıp sabit sayıda karaktere sahip dizilere dönüştüren bir matematik fonksiyonudur. Dizideki küçük bir değişiklik bile tamamen yeni bir hash oluşmasına sebep olur.
Bob günlüğüne her kayıttan sonra bir de hash kaydetti. Yeni günlük şu şekildeydi:
Jack girdileri tekrar değiştirmeye karar verdi. Gece olunca günlüğü aldı, kaydı değiştirdi ve yeni bir hash oluşturdu.
Bob birinin günlükte yeniden işlem yaptığını farketti. İşlemlerin kaydını daha da karmaşık hale getirmeye karar verdi. Her kayıttan sonra, son kayıttan ve son hash'ten oluşan bir hash ekledi. Böylece her girdi kendinden bir öncekine bağıl hale geldi.
Jack'in kaydı değiştirmek için önceki tüm girdilerdeki hash'i değiştirmesi gerekecekti. Jack, parayı gerçekten istiyordu ve geceyi tüm hashleri sayarak geçirdi.
Nonce
Bob ise pes etmedi. Her kayıttan sonra bir rakam eklemeye karar verdi. Bu rakama ''Nonce'' adı verilir. Nonce, oluşturan hash iki sıfırla bitecek şekilde seçilmeli.
Kayıtları değiştirmek için Jack'in artık her bir satır için Nonce seçmesi ve bunun için saatler harcaması gerekiyordu.
Daha da önemlisi sadece insanlar değil bilgisayarlar da nonce'u hızlıca bulamıyorlar.
Düğümler
Daha sonraları Bob çok fazla kayıt olduğunu ve günlüğü bu şekilde sonsuza kadar tutamayacağını farketti. 5000 işlem kaydettikten sonra onları tek sayfalık bir hesap tablosuna dönüştürdü. Mary de tüm işlemlerin doğruluğunu kontrol etti.
Bob, hesap tablosu günlüğünü dünya üzerinde 5000'den fazla bilgisayara dağıttı. Bu bilgisayarlara düğüm (node) adı verilir. Yapılan her işlemin, işlemin geçerliliğini kontrol eden bu düğümler tarafından onaylanması gerekiyor. Tüm düğümler işlemi kontrol ettikten sonra, bazıları geçerli bazıları da dolandırıcılık olduğunu düşündüğü için bir çeşit elektronik oylama yapılıyor.
Yukarıda bahsi geçen düğümler aslında bilgisayarlar. Tüm düğümlerde dijital defterin -veya Blockchain- bir kopyası bulunuyor. Düğümler her bir işlemin geçerliliğini kontrol ediyor. Düğümlerin çoğunluğu işlemin geçerliği olduğunu belirtirse, işlem bir blok'a yazılıyor.
Şimdi ise Jack bir girdiyi değiştirse bile, diğer tüm bilgisayarlarda asıl hash bulunuyor ve değişikliğin gerçekleşmesine izin vermiyorlar.
Blok
Bu hesap tablolarına blok adı veriliyor. Blokların oluşturduğu bütüne ise Blockchain deniyor. Tüm düğümlerde Blockchain'in bir kopyası bulunuyor. Bir blok belirli bir sayıda onaylanmış işleme sahip olunca yeni bir blok oluşturuluyor.
Blockchain kendini her on dakikada bir otomatik olarak, bir yönetici veya merkezi bilgisayar olmadan güncelliyor.
Hesap tablosu, defter veya kütük güncellendiği zaman artık değiştirilemez oluyor. Böylece üstünde bir sahtekarlık yapmak imkansız hale geliyor. Üstüne sadece yeni girdiler eklenebiliyor. Kütük ağdaki tüm bilgisayarlarda aynı anda güncelleniyor.
Önemli noktalar:
- Blockchain, işlemler hakkında bilgi içeren bir günlük veya hesap tablosudur.
- Her işlem bir hash oluşturur.
- Hash, harf ve rakamlardan oluşan bir dizidir.
- İşlemler yapıldıkları sırayla kaydedilir. Sıra çok önemlidir.
- Hash sadece işleme değil aynı zamanda önceki işlemin hash'ine de bağlıdır.
- İşlemdeki ufak bir değişiklik bile yeni bir hash yaratır.
- Düğümler hashleri inceleyerek işlemin değiştirilmediğinden emin olur.
- İşlem düğümlerin çoğunluğu tarafından onaylanırsa blok'a işlenir.
- Her blok kendinde bir önceki blok'a atıfta bulunur ve beraber Blockchain'i oluştururlar.
- Blockchain, birçok bilgisayara dağıtıldığı ve hepsinde bir kopyası bulunduğu için etkilidir.
- Bu bilgisayarlara düğüm adı verilir.
- Blockchain kendini 10 dakikada bir günceller.