Arbitraj Nedir
Arbitraj
Normal koşullarda finansal piyasaların etkin olması durumunda (etkin piyasa hipotezi) hiç arbitraj imkanı çıkmaz veya çıksa da tekrar denge fiyat seviyesine arbitrajcılar sayesinde gelir.
Ancak uygulamada etkinlik konusu çok tartışmalıdır. Finansal piyasaların etkin olmadığı düşünülmektedir. Bunun nedeni asimetrik enformasyon ve yatırımcıların çoğunun rasyonel hareket etmemesi gösterilebilir.
Tam enformasyonun olduğu bir piyasada yatırımcıların hepsinin o finansal varlıkla ilgili her türlü enformasyona aynı anda ulaşması ve değerleme yaptıklarında da aynı sonuca varmaları gerekmektedir. Bu durumda o finansal varlıkla ilgili beklentiler aynı olacağından o finansal varlıkla ilgili arbitraj olanağı olamayacaktır. Olsa bile bu fırsatı değerlendiren yatırımcılar devreye girerek hem risksiz kazanç elde edecekler hem de fiyatın olması gereken seviyeye gelmesini sağlayacaklardır.
Arbitraj aynı finansal ürünün farklı piyasalarda birbirlerinden farklı fiyatlarla işlem görmesi sonucu da çıkabilir. Örneğin bugün pay (hisse) senetlerinin bazıları hem BİST’de hem de yurtdışı borsalarda işlem görebilmektedirler. Bazı durumlarda her iki finansal piyasada işlem gören pay senedinin fiyatları arasında farklılık çıkabilir.
Yine dayanak varlık olarak da ifade edilebilen aynı finansal varlığın spot piyasa fiyatı ile hesaplanan türev işlem fiyatı, örneğin forward sözleşme ya da vadeli işlem (futures) sözleşmesi fiyat arasında da arbitraj imkanı oluşabilir. Bu durumda arbitrajcılar devreye girerek aynı anda bir piyasada satın alırken diğer piyasada satarak risksiz kar elde edebilirler ve bu durum fiyatların denge seviyesine gelmesine kadar devam edebilir.
Ancak uygulamada arbitraj yapmak zordur. Her ne kadar bir finansal varlık farklı piyasalarda işlem görebilse de her piyasanın bir takım farklılıkları, örneğin teminatlandırma farklılıkları, kredi risklerinin farklı olarak ölçümlenmesi, işlem maliyetlerinin farklılığı vb. sebepler fiyat farklılıklarının doğmasına ve teorinin öngördüğü denge seviyesine gelememesine neden olabilir.