İşletmeniz İçin hangi Blokzinciri Seçmelisiniz
Blokzinciri, dijital ve ekonomik alanlara güç veriyor.
Öncelikle blokzinciri teknolojisi, bloklar halinde gruplandırılmış, güvenilir ve parasal işlemlerin (transactions) tutulduğu açık defterdir. Bu dağıtılmış veritabanı, sürekli büyüyen işlemlerin ve kriptografik olarak güvenli olan veri kayıtlarının bir listesini tutar.
Blokzinciri kırılamaz bir veri depolama sistemidir. Veriler tek bir merkezi güvenli yerde tutulmaz, aksine merkeziyetsiz defterde tutulur. Bu yüzden şirketler tüm iş ihtiyaçları için blokzinciri geliştirmelerine güveniyorlar.
Şu andaki kripto para birimleri dışında blokzincirindeki olasılıkların çoğu akıllı sözleşmeler şeklindedir. Akıllı sözleşmeler dijital sözleşmelere benziyor görünebilir, fakat bu ikisi tamamen farklı şeylerdir.
Akıllı sözleşmeler, her iki taraf arasındaki anlaşmanın doğrudan kodlarla yazıldığı, kendiliğinden işletilen sözleşmelerdir. Bu kodlar ve anlaşmalar blokzinciri tabanlı bir platformda tutulur.
Ancak, dijital sözleşmeler hakkında konuştuğumuzda, tarafların sadece iki şeyi belirtmesi gerekir: anlaşmanın durumu ve ihlal şartları. Şartların bazıları yerine getirilmemiş olsa bile sözleşme hala geçerli olabilir ve anlaşma gerçekleşebilir.
Oysa akıllı sözleşmelerde her bir şart ve koşul yerine getirilmedikçe anlaşma geçerli olmayacaktır. Herhangi bir taraf müdahale etmeye kalkışırsa sözleşme ihlali olarak değerlendirilecek şekilde tasarlanmıştır. Ve sözleşme ihlal edildikten sonra yeniden optmize edilecektir. Bu durum şartların ve koşulların hiçbirinin ihlal edilmemesini sağlayacaktır. Şeffaflık ve sahtekarlık direnci oluşturduğu için akıllı sözleşme geliştirme rağbet görmektedir.
Farklı türlerde blokzinciri ağları mevcuttur. Bu ağlar temel olarak 3 kategoriye ayrılır.
1. Açık Blokzinciri Ağı (Public Blockchain Network)
Açık blokzinciri tamamiyle merkeziyetsizdir.
Açık blokzincirinde, dünyanın herhangi bir yerindeki bir kullanıcı blokincirini okuyabilir, yazabilir ve denetleyebilir. Açık blokzincirinde işlemler (transctions) açık ve şeffaftır. Herhangi bir kullanıcı tam düğümü (full node) çalıştırabilir ve açık blokzincirinde madenciliğe başlayabilir. Kullanıcılar ayrıca işlemler yapabilir, blokzinciri ağını izleyebilir ve denetleyebilirler.
Açık blokzinciri ağına erişmek için izne gerek yoktur ve dünyadaki herkes katılabilir. Açık blokzinciri ağından hiçbir şahıs veya şirket sorumlu değildir.
Kimsenin sorumlu olmadığı yerde işlemleri kim onaylar?
Açık bir blokzincirinde işlemler PoW(Proof of Work) ve PoS(Proof of Stake) gibi çeşitli merkeziyetsiz mekanizmalar tarafından kontrol edilmektedir.
PoW (Proof of Work) — Bir bloğun madenciliğinin olasılığı, madencinin ne kadar hesaplama işi yaptığı ile belirlenir.
PoS (Proof of Stake) — Yeni bir bloğun doğrulanma olasılığı, bir bireyin ne kadar hisseye sahip olduğuyla belirlenir.
……. Fakat açık blokzincirinin ana dezavantajlarından biri, yavaş ve verimsiz olmasıdır.
Açık blokzinciri dünya çapındaki kullanıcıların çoğu tarafından tercih edilmektedir. Çünkü güvenliğini diğer ağlardan farklı olarak üçüncü bir tarafa güvenmek zorunda değillerdir.
Açık blokzincirine örnek — Bitcoin, Litecoin
2. Konsorsiyum Blokzinciri Ağı (Consortium Blockchain Network)
Konsorsiyum, uzlaşmanın (consensus) önceden seçilmiş bir dizi düğüm tarafından kontrol edildiği bir blokzinciridir.
Bir araya gelen ve tüm ağ için kararlar veren bir grup şirket vardır. Bu gruplar konsorsiyumlar olarak bilinirler. Bu nedenle bu blokzinciri, konsorsiyum veya federe blokzinciri olarak adlandırılır.
Konsorsiyum blokzinciri açık blokzincirinden farklıdır, çünkü açık blokzincirinde internet bağlantısı olan herkes ağın bir parçası olabilir. Konsorsiyum blokzincirinde erişim kısıtlıdır, ancak konsorsiyumun bir parçası olan şirketler ağa erişebilir.
Konsorsiyum blokzinciri ağı ayrıca, özel blokzinciri ağında (Private Blockchain Network) tek bir varlığa verilen özerkliği de ortadan kaldırır.
Bu nedenle, bu blokzincir ağının bir üyesi olan şirketler, tam bir düğüm kurma ve madencilik yapma yetkisine sahiptirler. Ayrıca yetkilendirilen blokzinciri ağında işlem yapabilirler.
Konsorsiyum blokzincirinin nasıl çalıştığına bakalım. Bir konsorsiyum blokzincirinde 20 şirket olduğunu varsayalım. Yani, şirketler akıllı sözleşmelerle blokzinciri ağına bir şey ekleyeceklerse veya herhangi bir işlem doğrulanacaksa en az 15 şirket tarafından oy vererek onaylanması gerekir.
Böylece konsorsiyum blokzinciri, şirketlerin seçilen verileri ağ içerisinde güvenli ve kesintisiz şekilde paylaşmalarına izin verir.
Sonuç olarak konsorsiyum blokzinciri ağı, şirketler arasındaki güveni artıran, zaman kazandıran ve maliyetleri azaltan bir blokzinciri ağıdır.
Konsorsiyum blokzincirine örnek — Hyperledger, Corda
3. Özel Blokzinciri Ağı (Private Blockchain Network)
Bu tip blokzinciri, ağ üzerinde tam yetki ve kontrole sahip bir bireye veya şirkete aittir. İşlemleri geri alma bakiyeleri değiştirme, yeni bloklar ekleme yetkisine sahiptirler.
Özel blokzinciri ağlarında yazma izni bir şirkette merkezi olarak tutulur. Fakat okuma izni herkese açık olabilir veya istenilen şekilde kısıtlanabilir. Erişim kısıtlı olduğu için diğer ağlara kıyasla en yüksek seviyede gizlilk sağlar. Ayrıca, özel blokzinciri ağlarında her kullanıcı tam bir düğüm çalıştıramaz veya madenciliğe başlayamaz.
Özel blokzincirinin en büyük avantajı işlem maliyetlerini düşümesi ve eski sistemleri değiştirmesidir.
Özel bir blokzinciri ağı geliştirme diğer ağlara kıyasla nispeten maliyetli ve zaman alıcıdır.
Özel blokzinciri güvenlidir ve sahtekarlık problemlerini etkin bir şekilde çözer.
Özel blokzincirine örnek — Bankchain
Son Olarak:
Her bir blokzinciri ağının kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. İşiniz için en uygun ağı seçebilirsiniz.
İşletmenizin kontrol ve gizlilik talep etmesi durumunda, özel veya konsorsiyum blokzinciri ağı sizin için en iyi seçenektir. Fakat açıklık ve sansüre dayanıklılık gerektiriyorsa, açık blokzinciri en iyisidir.